W myśl zasady określonej w art. 152 kodeksu cywilnego, sąsiedzi zobowiązani są do współdziałania przy rozgraniczeniu gruntów oraz współdziałania przy utrzymaniu stałych znaków granicznych. Powinni zatem dokonywać wszelkich czynności z tym związanych, jak dbanie o znaki graniczne czy miedzę.
W sytuacji gdy pomiędzy sąsiadami istnieje spór co do przebiegu granicy, tzn. każdy z nich twierdzi, że granica powinna przebiegać w innym miejscu, należy rozpocząć postępowanie co do rozgraniczenia nieruchomości, które ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych oraz utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie.
Organem właściwym do przeprowadzenia tego postępowania jest wójt ( burmistrz, prezydent miasta), który wszczyna postępowanie rozgraniczeniowe na wniosek właściciela nieruchomości. W przypadku scalenia gruntów, a także jeżeli jest brak wniosku strony, a potrzeby gospodarki narodowej lub interes społeczny uzasadniają przeprowadzenie rozgraniczenia, to wówczas jest ono przeprowadzane z urzędu.
Czynności ustalania przebiegu granic wykonuje upoważniony przez wójta (burmistrza prezydenta miasta) geodeta, który powinien nakłaniać strony do zawarcia ugody i ustalenia przebiegu granicy. Taka ugoda zawarta przed geodetą ma moc ugody sądowej.
Jeżeli jednak sąsiedzi nie zawrą ugody, a geodeta na podstawie zebranych dowodów jest w stanie ustalić przebieg granicy to wówczas wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości.
Natomiast jeżeli nie jest możliwe ustalenia przebiegu granicy i tym samym wydania decyzji o rozgraniczeniu, to wówczas geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne według ostatniego stanu spokojnego posiadania, dokumentów i wskazań stron, oznacza je na szkicu granicznym, sporządza opinię i całość dokumentacji przekazuje właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), który umarza postępowanie administracyjne i przekazuje sprawę z urzędu do rozpoznania sądowi powszechnemu.
Zaznaczyć również należy, że strona niezadowolona z ustalenia przebiegu granicy w postępowaniu administracyjnym może żądać, w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, przekazania sprawy sądowi powszechnemu, bowiem od decyzji o rozgraniczeniu nieruchomości jako ostatecznych w postępowaniu administracyjnym nie służy odwołanie do organu drugiej instancji, ale żądanie rozpoznania sprawy przez sąd powszechny.
Decyzja o rozgraniczeniu traci wówczas moc wiążącą i nie będzie mogła wywoływać ani procesowych ani materialno-prawnych skutków decyzji ostatecznej. W sytuacji natomiast gdy wniosek strony niezadowolonej z rozgraniczenia zostanie przez sąd zwrócony, na skutek np. jego nieopłacenia lub dojdzie do umorzenia postępowania, to wówczas decyzja o rozgraniczeniu staje się ostateczna ze wszystkimi skutkami jakie prawo przewiduje dla takich decyzji.
Informuję, że publikacja odzwierciedla opinię autorki, NIW-CRSO nie jest odpowiedzialne za sposób wykorzystania zawartych w nich informacji.
radczyni prawna Małgorzata Dąbek
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
zadanie publiczne finansowane ze środków NIW-CRSO
