Spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną nazwą. Cechą charakterystyczną w tej spółce jest nieograniczona i solidarna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.
Stanowi to ułatwienie dla wierzyciela w dochodzeniu swoich roszczeń wobec spółki. Może on bowiem sięgnąć do majątku osobistego każdego ze wspólników, a rozliczenia wewnętrzne między wspólnikami nie ograniczają praw wierzyciela.
Wspólnicy spółki jawnej ponoszą więc nieograniczoną odpowiedzialność za długi całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką. Oznacza to, że wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń od każdego ze wspólników bez względu na wysokość udziałów w spółce.
Zaznaczyć należy, że spółka jawna posiada tzw. zdolność prawną. Dlatego też zaciąga zobowiązania w imieniu własnym, a nie swych wspólników. W związku z tym w stosunku zobowiązaniowym to właśnie spółka występuje jako dłużnik. Przepisy kodeksu spółek handlowych stanowią, że chociaż na skutek czynności spółki jej wspólnicy nie zaciągają zobowiązań, to ponoszą odpowiedzialność za jej długi.
Wierzyciel może bowiem żądać całości lub części świadczenia od wszystkich wspólników łącznie, od kilku z nich lub każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregoś z nich zwalnia pozostałych. Aż do całkowitego zaspokojenia wierzyciela wszyscy wspólnicy pozostają zobowiązani. Natomiast wspólnikom, w przypadku spełnienia świadczenia przez któregoś z nich lub niektórych, przysługuje prawo do wzajemnych rozliczeń.
Podkreślić jednak należy, że odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej ma charakter subsydiarny. Oznacza to, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika tylko w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Oznacza to, że wierzyciel musi najpierw skierować egzekucję do majątku spółki.
Dopiero wtedy, kiedy zaspokojenie roszczeń z majątku spółki okaże się bezskuteczne, tzn. nie doprowadzi do zaspokojenia długu, może skierować egzekucję do dowolnie wybranego wspólnika spółki, do kilku ze wspólników lub do wszystkich wspólników łącznie. Istotne jest, że to sąd weryfikuje, czy wierzyciel należycie wykazał, że egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, bądź też że jest oczywiste, iż egzekucja ta byłaby bezskuteczna. Jeśli tak nie jest, to egzekucja może być prowadzona tylko z majątku spółki, nie zaś wspólników.
Wskazane reguły odpowiedzialności za zobowiązania spółki jawnej komplikują się w wypadku, gdy spółka ulega przekształceniu, lub gdy dochodzi w niej do zmiany składu osobowego.
W sytuacji zmiany wspólnika czyli tzw. przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z jego uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki będą odpowiadać solidarnie zarówno występujący wspólnik, jak i wspólnik przystępujący do spółki. Wspólnik występujący nie będzie jednak odpowiadał za zobowiązania, które powstaną po jego odejściu ze spółki. Nowy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia Może więc spłacać długi, przy których zaciąganiu nie uczestniczył.
Natomiast w wypadku przekształcenia spółki jawnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną jej wspólnicy jeszcze przez trzy lata od dnia przekształcenia ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania powstałe przed tym dniem. Jednak wierzyciel będzie mógł sięgnąć do majątku osobistego wspólników dopiero, gdy egzekucja z majątku przekształconej spółki z o.o. lub akcyjnej okaże się bezskuteczna.
radca prawny Małgorzata Dąbek
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie i
Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
