Odczyt Pana Marka Kitlińskiego z wernisażu wystawy „Hrubieszowskie tradycje sportowe”.
Tekst nie jest krótki, ale z tego, co wiem, są jeszcze tacy, którzy lubią czytać. Oto jeden z fragmentów, które zdecydowanie mi się spodobały. Być może przez przekorę… bo lubię odpoczynek nad wodą.
„Na rzece Huczwie urządzono plażę i kąpielisko z trampoliną do skoków do wody, przystań kajakową z 40 kajakami i szatniami. Nad rzeką były ścieżki spacerowe ozdobione krzewami i żywopłotem. W okresie letnim na tzw. Śluzie organizowane były pikniki a w zimie urządzano ślizgawkę.”
Najbardziej aktywną organizacją popularyzującą kulturę fizyczną i sport w okresie międzywojennym w Hrubieszowie był Związek Strzelecki i działający przy nim Klub Sportowy "Strzelec". Powstał on w roku 1921, a jego pierwszym komendantem został Lucjan Świdziński. Klub prowadził zajęcia sportowe w sekcjach: strzeleckiej, hazenie, lekkoatletycznej, harcerskiej, bokserskiej, siatkówki i najaktywniejszej piłki nożnej, która rozgrywała mecze towarzyskie m.in. z drużynami z Łucka, Włodzimierza, Zamościa, Chełma, Kraśnika i 2 psk, oraz hrubieszowskimi drużynami żydowskimi Hapoel i Makabi. Do wyróżniających się piłkarzy należeli: Łęczyński Walenty, Lewkowicz Wacław, Zieliński Kazimierz, Eugeniusz Kitliński, Piotr Puchlerski, Waszczukowie Dima i Tadeusz, Hapoński Józef. Dla swoich członków klub organizował spływy kajakowe, obozy sportowe na których ćwiczono boks, szermierkę na bagnety, marsze i biegi przełajowe.
Dnia 3 Maja 1923 roku wręczono sztandar dla obwodu Hrubieszów "Związku Strzeleckiego". Początkowo Dom "Strzelca" znajdował się w budynku drewnianym przy kościele św. Mikołaja (w miejscu obecnej nowej Plebani). W 1937 r. został wybudowany nowy, m.in. ze składek mieszkańców Hrubieszowa ze strzelnicą małokalibrową przy ulicy Orlicz Dreszera 1 (obecnie skrzyżowanie ul. Kilińskiego z Ciesielczuka, jak się idzie na stadion). W 1936 roku do Lubelskiego Okręgowego Związku Lekkoatletycznego przystąpił KS "Strzelec" z Hrubieszowa. Najlepszymi zawodnikami byli biegacze startujący w Przełajowych Mistrzostwach Polski Leon Duławski i Kazimierz Gaworski.
W czasie okupacji piłkarze "Strzelca" rozegrali dwa mecze z drużyną niemiecką, a stawką tego pojedynku było zdjęcie z bramy stadionu tablicy z napisem "Polakom i psom wstęp wzbroniony".
W październiku 1920 roku miejscowość Hrubieszów stała się stałym garnizonem 2 Pułku Strzelców Konnych. Za dowódcy pułku ppłk A. Długoborskiego postawiono szczególnie na rozwój sportu jeździeckiego, strzeleckiego i szermierki. Pierwszy start nastąpił w 1922 r. w Lublinie, podczas Mistrzostw Okręgu w sportach jeździeckich: w biegu myśliwskim na dystansie 8 km. por. B.K. Sawicki na koniu "Quivive" zajął II miejsce, na drugi dzień wygrał bieg dystansowy na 15 km. z dwoma przeszkodami. W Hrubieszowie podczas zawodów hippicznych prezentował swoje znakomite popisy jeździeckie legendarny "Hubal", olimpijczyk mjr H. Dobrzański. Ułan tego pułku M. Karpowicz zdobył pierwsze miejsce w zawodach strzeleckich 17 Wołyńskiej Brygady Kawalerii. Na terenie pułku odbyły się również Mistrzostwa Armii w 1934 r. a sędziami było aż 5 generałów. Hrubieszowscy Ułani w okresie międzywojennym wybudowali drewniany mostek przez rzekę Huczwę który ułatwiał przejście z miasta na boisko sportowe (wydzierżawione dla gimnazjum za symboliczną złotówkę przez hr Pohoreckiego), wykonali kąpielisko dla dzieci i przystań kajakową.
W okresie międzywojennym rozwojem kultury fizycznej na terenie miasta i powiatu zajmował się Powiatowy Komitet Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, w którym kierownicze funkcje sprawowali oficerowie i podoficerowie oddelegowani z 2 Pułku Strzelców Konnych. Ostatnim komendantem był chor. Wnuk.
Rok 1922 jest datą powstania Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Gniazdo Hrubieszów im. Ks. St. Staszica już w 1925 r. otrzymało wspaniały sztandar, który przechowywany w ukryciu przez okupację, trafił do hrubieszowskiego muzeum. 29 lipca 1928 r. Gniazdo Hrubieszów otwiera uroczyście Dom Sokoła (obecnie siedziba Sądu). W domu tym mieściła się kręgielnia, sala gimnastyczna, salony i biura, a obok budynku znajdowały się korty tenisowe. W tym czasie Prezesem był druh Jan Pawłowicz herbu Przyjaciel. Wiceprezesem Piotr Makarewicz, sekretarzem Kazimierz Janiszowski, skarbnikiem Adam Zalewski. Dom ten został postawiony na placu ofiarowanym przez ziemian powiatu Hrubieszowskiego braci Kazimierza i Władysława Pohoreckich. W 1926 r. w Hrubieszowie zostały rozegrane zawody lekkoatletyczne o Mistrzostwo Okręgu Sokolego.
W roku 1932 powstała w Hrubieszowie Liga Morska i Kolonialna, komendantem został A. Radzik. Na rzece Huczwie urządzono plażę i kąpielisko z trampoliną do skoków do wody, przystań kajakową z 40 kajakami i szatniami. Nad rzeką były ścieżki spacerowe ozdobione krzewami i żywopłotem. W okresie letnim na tzw. "Śluzie" organizowane były pikniki a w zimie urządzano ślizgawkę.
W połowie lat trzydziestych został w Hrubieszowie powołany Międzyszkolny Klub Sportowy podlegający Kuratorium Okręgu Szkolnego w Lublinie. MKS skupiał młodzież ze wszystkich hrubieszowskich szkół średnich. Członkowie klubu z dobrymi wynikami brali udział w zawodach sportowych o czym informowała prasa lubelska.
Po tej okrutnej II Wojnie Światowej pierwszym ogniwem odradzającego się ruchu sportowego w Hrubieszowie był Amatorski Klub Sportowy (w skrócie AKS), założony 13 kwietnia 1945 r., którego prezesem został Stefan Madejski. W klubie istniały trzy drużyny piłki nożnej i siatkówki, ale zawodnicy startowali również w zawodach lekkoatletycznych i tenisie stołowym, organizowanych przez Powiatowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Sytuacja sprzętowo – materialna była trudna, dlatego organizowano dochodowe zabawy taneczne i zbiórki pieniężne. Początkowo rozgrywano mecze towarzyskie a w sezonie 1946/47 pierwszy zespół zadebiutował w rozgrywkach ligowych klasy "B", m.in. grali: Zb. Kaniuga, Z.Wasilewski, S. Kotlarski, Waszczukowie.
W 1948 roku AKS zmienił nazwę na Kupiecki Klub Sportowy "Grom"m.in. grali w/w, Antoniuk, Bocheński, Kopeć, Kubiak. Przy klubie powstała też sekcja bokserska. Po krótkich przygotowaniach pod okiem instruktora Michała Starykiewicza odbyły się pierwsze zawody w sali kina "Roma", wśród zawodników wyróżnili się: Zb. Piwkowski i T. Nowosad
W 1948 r. powołano Społeczny Komitet Budowy Stadionu, pod przewodnictwem Jana Korczaka Od 1950 r. we współpracy z władzami miasta, środków z Totalizatora Sportowego i prac społecznych systematycznie zmieniali oblicze tego boiska. Wybudowano boiska do gier dużych i małych, urządzenia lekkoatletyczne, ogrodzenia zewnętrzne i wewnętrzne, trybuny oraz szatnie.
W związku z reformą sportową w całym kraju, po dwóch latach działalności "Grom" przyjmuje patronat Zrzeszenia Sportowego "Związkowiec" z prezesem Józefem Rymarczykiem. Sekcja piłki nożnej awansowała do klasy "A", m.in. wyróżniali się: Brzostowski, Piwkowscy, Kaniuga, Kulczycki.
Lekkoatletka Wanda Pasierb wygrała w Hrubieszowie popularne w całym kraju tzw. "Biegi Narodowe" aby w Lublinie w finale wojewódzkim wywalczyć znakomite 2 miejsce. Stanisław Swatowski w latach 1949 – 1951 wielokrotnie reprezentował swoją "szkołę mechaniczną" w zawodach lekkoatletycznych w Hrubieszowie, lecz bez rewelacyjnych wyników, nieco później w barwach Legii Warszawa reprezentował Polskę na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie i Tokio w biegu na 400 m. i sztafecie 4 x 400 m. Została powołana sekcja kolarska w której najlepiej spisywali się: R. Cyganowski , J. Mystowski, R. Lenard, Ciesielczuk.
Organizatorem zawodów sportowych w Hrubieszowie w latach pięćdziesiątych XX wieku był Powiatowy Komitet Kultury Fizycznej na czele z przewodniczącym Michałem Starykiewiczem.
Od 1951 roku w wyniku licznych zmian zalecanych centralnie w strukturach sportu w Hrubieszowie powstaje wiele klubów, jako pierwsze powołano Zrzeszenie Sportowe "Ogniwo", które posiadało wiele sekcji. Prezesami klubu byli Jan Korczak i Leopold Krzyżewski. Bardzo dobrze spisywali się siatkarze, którzy zdobyli w 1951 r. Mistrzostwo Województwa, natomiast w Bytomiu podczas Mistrzostw Polski klubów "Ogniwa" zdobyli brązowy medal. Skład: kpt dr. Jerzy Wiesław Bednarowicz, Domecjusz Kołaczek, Eugeniusz Gawroński, Waldemar Markowicz,. Ryszard Romański, Roman Korczak. Tr. Michał Starykiewicz W siatkówce udane występy w Lublinie zanotował zespół kobiet. Z pływaków wyróżniali się: L. Kozielska i J. Du Chateau. Piłkarze występowali w lidze wojewódzkiej. W 1953 r. koszykarze jeździli na turnieje do Lublina i walczyli o awans do klasy B, byli to m.in. J. Kulczycki, S. Pielechowicz, Zdzisław i Jerzy Czerkasowie. W tenisie stołowym wyróżniali się: T. Tokarski, Z. Paluch, S. Pielechowicz. W tym okresie na stadionie w Hrubieszowie rozgrywano zawody międzypowiatowe w lekkoatletyce pod nazwą "Puchar Miast", wynikami wyróżniali się: L. Sowińska, B. Bondarewicz, T. Tokarski, T. Konior.. Podczas Mistrzostw Okręgu "Ogniwo" Hrubieszów drużynowo zajął I miejsce a sztafeta 4 x 100 m. dziewcząt dwukrotnie ustanawiała rekord okręgu lubelskiego. Najlepsi startowali na zawodach ogólnopolskich aż w Poznaniu.
W tym samym roku powołano Koło Sportowe "Budowlani" z sekcjami siatkówki, tenisa stołowego i szachów, przewodniczącym był Czesław Walczuk. W 1951 r. powołano jeszcze jeden klub Terenowe Koło Sportowe "Spójnia" z sekcjami: piłki nożnej, siatkówki, tenisa stołowego i szachów, przewodniczącym został Stefan Kubala. W piłce nożnej wyróżniali się: J. Rybak, B. Burda, M. Gabryś, J. Kaniuga, T. Nowosad.
W następnym roku założono Koło Sportowe "Gwardia" z sekcją piłki nożnej występującą w klasie "B". W 1953 r. zespół awansował do klasy "A". Na zawody jeżdżono samochodami z plandekami lub pociągiem. Wszystkie hrubieszowskie drużyny piłki nożnej brały udział w rozgrywkach Pucharu Polski.
W wyniku dalszych zmian strukturalnych we wrześniu 1954 r, dokonano połączenia klubów TKS "Ogniwo" i TKS "Spójnia" w jedno, Terenowe Koło Sportowe "Sparta" Prezesem został J. Korczak, działało w dalszym ciągu wiele sekcji. W strzelectwie wyróżniali się: S. Walczuk, Cz. Maros, R. Rybak, R. Wilczewski a u kobiet L. Sowińska.. Siatkarze awansowali do klasy "A", rywalizując z zawodnikami z Lublina, Kraśnika czy Tomaszowa. Do najlepszych szachistów należał J. Gardyński. W kolarstwie bardzo dobrze radzili sobie: T. Danilczuk, S. Sołowiej, K. Opała. Natomiast w piłce nożnej zespół występował w klasie wydzielonej, m.in. występowali: T. Tokarski, J. Kopeć, Z. Paluch, J. Kiryczuk.
W tym samym roku założono nowy klub "Start" z jedną sekcją piłki nożnej, m.in. grali: J. Budnik, R. Cyganowski, J. Kulczycki, R. Michalczewski, Z. Gabryś. Prezesem był Jerzy Szadowski.
W 1955 r. został powołany LZS Hrubieszów, który rok później nazwano LZS "Grom" Hrubieszów. W klubie wyróżniali się szczególnie pięściarze biorący udział w rozgrywkach klasy "A". Jeden z nich Roman Czapko, lecz już w barwach Sygnału Lublin wywalczył wicemistrzostwo Polski. Ponadto wyróżniali się: T. Fila, R. Kosior, W. Szczepański, M. Marczuk, M. Borys, Cz. Latos, J. Samsonowicz, Dziadek, R. Bowszyc, Krupa, E. Ozdoba. Trenerami byli M. Starykiewicz i Kowalczyk z Lublina. Tenisiści stołowi występowali w klasie "A" a do najlepszych zaliczali się S. Kuźmiński, J. Pratsz, R. Romański, M. Mikita. Silną sekcją była dyscyplina podnoszenia ciężarów, wśród wielu wyróżniali się: J. Kamys, J. Zabłocki, W. Moniak, K. Litwiński, J. Krasnopolski i ich trener Dariusz Świech. W 1956 r. pojawił się następny duży talent w lekkiej atletyce rodem z Hrubieszowa Stanisław Kuźmiński. W późniejszych latach Kuźmiński studiował na AWF w Poznaniu, reprezentując AZS i "Olimpię" Poznań, był członkiem kadry Polski w latach sześćdziesiątych w trójskoku. Lekarzem sportowym w Przychodni Sportowej w Hrubieszowie był Lech Szymański.
Nauczyciel wf w LO Hrubieszów Dariusz Świech w 1956 r. przy szkole założył Międzyszkolny Klub Sportowy, którego członkowie osiągali bardzo dobre wyniki w siatkówce żeńskiej (wyróżniały się J. Czerniakiewicz i B. Piotrowska) i męskiej oraz lekkoatletyce. W tej ostatniej dyscyplinie Józef Karpowicz zajął podczas Mistrzostw Polski Szkolnego Związku Sportowego w Poznaniu 5 miejsce w rzucie oszczepem wynikiem 51.11 m.
W 1957 r. po połączeniu "Sparty" i "Startu" utworzono Spółdzielczo – Rzemieślniczy, Amatorski Klub Sportowy "Unia" pod patronatem Zrzeszenia sportowego "Start" z sekcją piłki nożnej, która występowała w klasie "A". W 1960 r. drużyna awansowała do ligi okręgowej. Pierwszym trenerem drużyny piłki nożnej był Zbigniew Kufrej. W późniejszym okresie doszły jeszcze sekcje piłki ręcznej, boksu i pływania. Prezesami Unii w kolejnych latach byli: J. Korczak, A. Zaburda, W. Papuga.
Dodatkowo przy PKKF powołano Powiatowy Ośrodek Wychowania Fizycznego, w którym prowadzone były grupy ćwiczebne z piłki koszykowej, szermierki, piłki siatkowej i pływania. W 1957 r. sportowcy z OWF brali udział w wieloboju nowoczesnym, zdobywając mistrzostwo drużynowe okręgu lubelskiego LPŻ w składzie: J. Pachniewski, J. Skórzewski, A. Borkowski, P. Szydłowski, M. Kozielski, po zdobyciu Mistrzostwa Okręgu LPŻ, na Mistrzostwach Centralnych LPŻ w Warszawie sekcja zajęła drużynowo 3 miejsce. W 1958 r. Szermierze zdobyli Mistrzostwo Polski LPŻ w Olsztynie w w/w składzie. Szkoleniowcy to: S. Walczak i R. Wilczewski.
Zawody w pływaniu rozgrywano na Huczwie, gdzie były pomosty. Do najlepszych zawodników należeli: Wańczycki, bracia Majewscy, M. Kozielski, Marian, Maria i Jerzy Troszczyńscy, M. Czapska, A. Semczuk, D. Pilipczuk i Antoni Nieradko, który uczestniczył w 1964 r. w Ogólnopolskiej Spartakiadzie Młodzieży w Szczecinie. Trenerem był M. Starykiewicz. Lekkoatleci oprócz MKS startowali w barwach LZS a do najlepszych zaliczali się: M. Bałaj, S. Tomaszewski, E. Grudziński, E. Pietrosiuk, A. Kulczyński, J. Pachniewski, Leon Wodziński. W wyścigach kolarskich bardzo dobrze spisywał się Janusz Puchlerski, udanie startując w zawodach wojewódzkich.
Od 1961 r. hrubieszowskim sportem zaczął kierować Powiatowy Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki z przewodniczącym M. Starykiewiczem, który m.in. zorganizował wiele zawodów sportowych w latach 1960 – 1965 z okazji tysiąclecia państwa Polskiego.
W dniach 24/25 08 1963 r. odbyły się w Hrubieszowie uroczyste obchody XV – lecia działalności hrubieszowskiego sportu. Przy tej okazji, pierwszy raz wybito pamiątkowy medal Amatorskiego Klubu Sportowego w Hrubieszowie, który dał początek szczególnie w powojennej historii hrubieszowskiej piłki nożnej.
Dnia 19 01 1964 r. powołano przy PKKFiT, Powiatowy Ośrodek Sportu, Turystyki i Wypoczynku w Hrubieszowie, któremu przekazano obiekty sportowe w Hrubieszowie, Okunince k/Włodawy nad Białym Jeziorem i w Starosielu k/Dubienki , działał do 1976 r.
Natomiast 29 04 1964 r. powołano Powiatowy Szkolny Związek Sportowy. Pierwszym organizatorem zawodów międzyszkolnych był nauczyciel wf LO Hrubieszów Antoni Weremko, później Roman Giergiel a od 1975 r. jest Janina Ewa Kitlińska. Zawody te dają szansę dzieciom i młodzieży na pierwszy kontakt z zawodami sportowymi i możliwość rozpoczęcia treningów w klubach sportowych.
Praca sekcji podnoszenia ciężarów zostaje ponownie wznowiona w latach 1963 – 1967, zajęcia prowadził Wacław Moniak. Drużyna startująca w lidze okręgowej jako LZS Hrubieszów zajmuje IV miejsce. Najlepsi zawodnicy to P. Gil, J. Wąsiel, M. Troszczyński, Zb. Pyszniak i Józef Skrzypiec – brązowy medalista Mistrzostw Polski LZS w wadze superciężkiej oraz VIII na OSM.
W dniach 07/08 marca 1965 r. zespół juniorów "Unii" w piłce ręcznej pod kierunkiem instruktora Lucjana Szeląga po raz pierwszy bierze udział w turnieju o Puchar Okręgowego Związku Piłki Ręcznej w Lublinie. Na dwanaście startujących drużyn zajmuje piąte miejsce. Starsi zawodnicy zostali zgłoszeni do rozgrywek w klasie "A".
Prestiżowymi zawodami na Lubelszczyźnie były zawody lekkoatletyczne o puchar LOZLA i WKKFiT, czyli tzw. "Puchar Miast" oraz zawody organizowane przez LZS o puchar ZMW, w obu tych imprezach hrubieszowscy lekkoatleci okazali się najlepsi w 1967 r. W 1965 r. lekkoatleci zadebiutowali w zawodach ligi wojewódzkiej w barwach LZS "Olimpia" Strzyżów. Tam spisali się rewelacyjnie zajmując I miejsce awansowali do ligi okręgowej. Do najlepszych zawodników należeli: W. Naja, W. Stasiuk, M. Troszczyński, E. Bogowska, D. Miaskowska, M. Kitliński i Andrzej Kulczyński, który był też trenerem tej drużyny razem z Leonem Wodzińskim. Kierownikiem był Franciszek Skierski. Bardzo dobrze spisywali się również "przełajowcy": T. Wróblewski, Ed. Poziomkowski, J. Flak, S. Tokarski i A. Pacaj.
W rozgrywkach 1964/65 Unia zajęła I miejsce w klasie "A" w piłce nożnej i ponownie awansowała do Ligi Okręgowej. W drużynie m.in. grali: W. Suchecki, O. Lisowski, R. Wołoszyn, H. Barszczewski, Z. Krawczyk, Z. Zawistowski, M. Majcherski, J. Lebiedowicz, trenerem był A. Weremko. Dużej pomocy finansowej udzielała federacja "Start".
W sezonie 1966/1967 w klasie "A" piłki ręcznej "Unii"poszło świetnie odnosząc same zwycięstwa awansują do upragnionej III Ligi. W pierwszym roku startu w lidze okręgowej "Unia" zajmuje 3 miejsce.
W 1968 r. powołany został w miejsce LZS Hrubieszów, Ludowy Klub Sportowy "Świt" z prezesem Stanisławem Wilczyńskim na czele i sekcjami lekkoatletyka, piłka ręczna, kolarska i podnoszenia ciężarów. Klub działał pod patronatem Ludowych Zespołów Sportowych. W 1968 r. w Szczecinku, pierwsze medale na Mistrzostwach Polski LZS dla lekkiej atletyki zdobył Jacek Urbanowicz, złoty w pchnięciu kulą i brązowy w skoku wzwyż, były to medale w kategorii młodzików. Rok później w Mielcu brązowy medal w rzucie oszczepem zdobyła Danuta Miaskowska, ale już w juniorach. Inni w tym okresie lepsi zawodnicy to: J. Wróbel, H. Lebiedowicz, W. Watras, M. Rapa, Krystyna i Marek Kitlińscy, Stanisław i Janusz Poziomkowscy, J. Wąsiel, E. Paczała, A. Lewosz. Lekkoatleci "Świtu" startowali również w barwach II -ligowej drużyny LZS "Lubelskie", która skupiała najlepszych zawodników z lubelszczyzny należących do zrzeszenia LZS.
W latach 1967 – 1972 sekcja podnoszenia ciężarów występuje w lidze okręgowej. Do najlepszych zaliczali się A. Kuśmirek, Zenon Majewski (jednocześnie trener), J. Wąsiel, B. Prochacki, Zb. Skrzypiec, S. Danilczuk, S. Poziomkowski, M. Szyper. W roku 1972 Z. Majewski zostaje powołany do czynnej służby wojskowej a zarząd klubu likwiduje sekcję podnoszenia ciężarów. Koszykarze "Unii" pod kierunkiem Józefa Stąsika występowali w klasie "A".
W 1969 r. zespół piłki nożnej Unii" jeszcze raz awansował z klasy "A" do ligi okręgowej. W drużynie grali: O. Lisowski, H. Barszczewski, M. Majcherski, R. Wołoszyn, W. Prażak, J. Kuczewski, A. Czarnecki, J. Lebiedowicz, J. Pachniewski, Zb. Wiśniewski,. J. Diaczuk, H. Ulicki, R. Bojko, A. Nowosad, B. Bardyga. Trener Marian Kaźmierczak.
Popularność zaczęła zdobywać piłka ręczna za sprawą, Edwarda Wójtowicza i nauczyciela ZSMR L. Szeląga. W sezonie 1968/69 drużyny piłki ręcznej "Unii" i Świtu" zajmują czołowe miejsca w klasie "A" i uzyskują awans do III Ligi. Pierwszy mecz derbowy wywołał ogromne zainteresowanie kibiców, boisko było oblężone. W jesieni sezonu 1969 zawiesza działalność LKS "Świt" Hrubieszów, nie przystępując do rozgrywek III Ligi. Zawodnicy przechodzą do "Unii", której trenerem zostaje L. Szeląg, równocześnie pełniąc w Powiatowym Komitecie Kultury Fizycznej i Turystyki funkcję przewodniczącego.
W 1971 r. obchodzono uroczyście 25 lecie hrubieszowskiego klubu sportowego. Odbyła się akademia w Domu Nauczyciela, 9 działaczom i zawodnikom wręczono odznaki zrzeszenia Start. Inni otrzymali okolicznościowe dyplomy i nagrody.
Na Walnym Zebraniu 20 XII 1973 r. nastąpiło połączenie SRKS "Unia" z LKS "Świt" Hrubieszów, powstał Ludowy Klub Sportowy "Unia", wchodzący w skład Zrzeszenia LZS. Prezesem został wybrany Henryk Skowronek.
Po rundzie wiosennej w 1973 r. piłkarze "Unii" uplasowali się w lidze okręgowej na miejscu 4-tym. Jednocześnie było prowadzone współzawodnictwo Fair Play, "Unia" za I miejsce w tym współzawodnictwie otrzymała piękny puchar. W zespole najczęściej występowali: A. Grabowski, A. Czarnecki, R. Wołoszyn, J. Paczała, B. Bardyga, P. Pyszniak, R. Bojko, Zb. Lebiedowicz, M. Cisło.
Pierwszy medal dla hrubieszowskiego sportu (BRĄZOWY), podczas zawodów typu Mistrzostwa Polski, zdobył Marek Klinszport podczas Mistrzostw Polski Juniorów w Warszawie w 1974 r. w rzucie oszczepem, wynikiem 67.04 m. Do tego sukcesu przygotował go starszy od niego zaledwie o 4 lata, instruktor hrubieszowskiej "Unii" Krzysztof Szychowski. W1975 r. w Warszawie podopieczna trenera Marka Kitlińskiego, Jolanta Pańczyk ustanowiła REKORD POLSKI w kategorii juniorek młodszych w biegu na 400 m. p.pł. wyn. Nic dziwnego, że za rok w Poznaniu ta zawodniczka zdobyła w tej kategorii i na tym dystansie złoty medal.
W jesieni 1975 r. klasę wojewódzką w piłce nożnej po zmianach administracyjnych przemianowano na międzywojewódzką. W towarzyskich meczach "Unia" zremisowała z "Bugiem" Brześć i "Prypecią" Pińsk po 1:1, m.in. grało 4 Lebiedowiczów i 3 Nowaków.
W jesieni 1975 roku również i w piłce ręcznej, kiedy powstało 49 województw powołano Ligę Międzywojewódzką. Zespół seniorów przejmuje Jan Pastuszek a juniorów Witold Nieradko. W 1977 r. była szansa na awans do III Ligi. Niestety porażki z AZS Kraków i z "Orłem" Przeworsk przekreśliły marzenia o awansie. Najwięcej bramek w tych meczach zdobyli: Wygachiewicz, M. Nieradko, Świąder i Ciesielczuk.
Z okazji Wojewódzkich Dożynek w Hrubieszowie w 1976 r. wyasfaltowano boiska do p. ręcznej, koszykówki, siatkówki, korty do tenisa ziemnego. W tym samym roku na terenie błoni oraz ogródków działkowych powstał teren rekreacyjny, ścieżka zdrowia i boiska treningowe. W 1978 r. wybudowano spikerkę oraz przebudowano most z drewnianego na żelbetonowy. Dotacje na te cele pochodziły z budżetu państwa. Klub posiadał kasę, biuro oraz szatnie. Wszystkie obiekty podlegały pod Ośrodek Sportu i Rekreacji, który został powołany w 1976 r. Przez wiele lat kierował nim Ryszard Szachno.
Jesienią 1978 r. powołano ligę międzyokręgową m.in. z udziałem drużyn z województwa Siedleckiego. W sumie w lidze brały udział drużyny z 5 województw.
Najmłodszy z rodziny Watrasów, 18-letni Marek (wcześniej Wiesław, Łucja), którzy znakomicie prezentowali się w biegach wytrzymałościowych) uzyskiwał również bardzo dobre wyniki, lecz nie mógł zdobyć medalu podczas zawodów centralnych. Trener kadry Polski juniorów dostrzegł jednak jego talent i bardzo dobre wyniki podczas innych zawodów więc powoływał Go do reprezentowania Polski w meczach międzypaństwowych z RFN, NRD, Rumunią, Włochami. W jego ślady poszły dziewczęta Marzanna Ulidowska, Irmina Kwaśniewska i multimedalistka Maria Paczos, które walczyły z Rumunkami, Węgierkami, Jugosłowiankami czy Włoszkami. Dodatkowo dziewczęta zdobywały wiele medali na Mistrzostwach Polski Juniorek i zajmowały czołowe miejsca w Polsce drużynowo w biegach przełajowych.
W czerwcu 1979 r. "Unia" pokonała w finale wojewódzkim Pucharu Polski "Hetmana" Zamość 7:3 (6 bramek strzelił E. Gajec). W sierpniu już na szczeblu centralnym Pucharu gromi "Iglopol" Dębica 5:1, później II Ligowy "Ursus" Warszawa pokonuje 3:2, "Unia" znalazła się wśród 48 najlepszych klubów w Polsce. Był to największy sukces w historii hrubieszowskiego futbolu. W dniu 9 września toczy wspaniały pojedynek z "Wigrami" Suwałki. W normalnym czasie pada remis 2:2, po dogrywce wygrywają goście 3:2. Skład tej wspaniałej drużyny (na zdjęciu): J. Trojanowski, A. Grabowski, J. Fedorowicz, R. Bojko, Z. Lebiedowicz, E. Lebiedowicz, M. Nowak, Skierski, J. Nowak, R.Głowacz, E. Gajec, J. Rybak. Najlepsi w skali roku: Zb. Lebiedowicz, Bojko, Skierski, Rybak. W tym okresie trenerami "Unii" byli Antoni Weremko i Roman Giergiel, prezesem klubu Zygmunt Paluch a kierownikiem drużyny był J. Lebiedowicz, były wieloletni piłkarz "Unii".
W 1979 r. działacze OZLA w Zamościu wpadli na pomysł aby lekkoatleci z wszystkich klubów z woj. Zamojskiego startowali podczas rozgrywek ligowych pod wspólną nazwą Wojewódzka Federacja Sportu w Zamościu. Drużyna ta oparta szczególnie na hrubieszowskich zawodnikach awansowała do II Ligi. Była to pierwsza dyscyplina sportowa z Zamojszczyzny, która awansowała do tego szczebla ligowego. M.in. z Hrubieszowa w tej drużynie startowali: I. Barański, M. Muzyczuk, A. Czerniak, I. Kwaśniewska, M. Paczos, T. Wróbel, Z. Klimczuk, M. Ulidowska, J. Kurzawa, B. i J. Korzeniowskie, E. Paczała, który skoczył w dal aż 7.69 m., D. Marchewka, Z. Sadlej. Trenerami w "Unii" wówczas byli: A. Kulczyński, M. Kitliński, H. Lebiedowicz, W. Naja i L. Wodziński.
Samodzielnie lekkoatleci "Unii" w walce o wejście do II Ligi wystartowali w 1983 r., miasta Kraków i Mielec okazały się szczęśliwe i lekkoatleci jako pierwsza drużyna z Hrubieszowa awansowała do takiej klasy rozgrywek. M.in. startowali: J. Kotko, E. Sulowski, M. Muzyczuk, J. Jakubiak, B. Michalina, R. Łukasiewicz, I. Barański, R. Lubawski, B. Paczos, E. Musur, M. Dąbrowski. Treningi w klubie prowadzili: A. Kulczyński, M. Kitliński, Mirosław Dziemiach i L. Wodziński.
W 1980 r. "Unia" na neutralnym boisku w Tyszowcach, podczas finału wojewódzkiego znowu pokonała "Hetmana" Zamość 2:1 po 120 min. gry i powtórnie znalazła się w centralnych rozgrywkach "Pucharu Polski". Puchar za finał wojewódzki wręczał na ręce kapitana drużyny Zbyszka Lebiedowicza były działacz hrubieszowski a w tym czasie prezes OZPN w Zamościu Marian Bizior. Następnie "Unia" najpierw spotkała się z "Tarnovią" Tarnów wygrywając 2:1, niestety przegrywa następny mecz z "Avią" Świdnik 0:2 i odpada z rozgrywek. Dwaj zawodnicy piłki nożnej Janusz Rybak i Krzysztof Marchewka przeszli do pierwszoligowych zespołów odpowiednio Radomiak Radom i Stal Stalowa Wola.
W lutym 1984 roku zarząd Klubu "UNIA" Hrubieszów podjął decyzję o przyjęciu sekcji podnoszenia ciężarów do klubu i zatrudnieniu dotychczas pracującego społecznie trenera H. Lebiedowicza. Do pierwszych wyróżniających się zawodników należeli: L. Tarnawski, W. Kasztelan, A. Lizun, S. Rozkres, A. Świątkowski, J. Polak.
Mało kto się spodziewał że Ewa Musur będzie najlepsza w Polsce w 1985 r. a jednak, wychowanka A. Kulczyńskiego i L. Wodzińskiego podczas Mistrzostw Polski w Poznaniu zdobyła złoty medal w chodzie na 10 km. Po tym sukcesie została powołana do reprezentowania Polski w półfinałach Pucharu Świata we Francji. Rekordy Polski ustanowiła w Warszawie, uzyskując na 10 km. – 50:12,8 min. i w chodzie godzinnym przechodząc12.011 km. została dwukrotną rekordzistką Polski.
Piłkarze ręczni po sukcesie w lidze juniorów młodszych wyjechali w dniach 22/23 marca 1985 r. na półfinały XII Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży (OSM) do Radomia, tam dwa mecze zremisowali z MKS Lublin i "Koroną" Kielce i przegrali z "Orlętami" Radom, ostatecznie zajmując 4 miejsce. Zawodnicy tego zespołu do dzisiaj czują niedosyt, ponieważ niezbyt dobrze wychodziła "praca" sędziom. W zespole szczególnie wyróżniali się Arkadiusz Urbaniak i Robert Kruk, którzy przeszli na początek do MKS Lublin, później grali w II ligowej Lubliniance, a Urbaniak jeszcze w I lidze w AZS Warszawa i Wisła Puławy.
W 1987 r. sekcja podnoszenia ciężarów pracuje pod kierunkiem H. Lebiedowicza i Antoniego Czerniaka a więc dwóch byłych lekkoatletów. Największy sukces to zajęcie V miejsca w finale krajowym III ligi w Gdańsku a Leszek Tarnawski zostaje V -ce mistrzem Polski LZS juniorów do lat 20.
Dopiero w dniach 20/21 06 1987 r. odbyły się uroczystości poświęcone 40 – leciu działalności klubu sportowego w Hrubieszowie. Uroczystości na stadionie rozpoczęły się od słowa wstępnego działacza sportowego M. Starykiewicza. Uroczystości rozpoczął Naczelnik Miasta Kazimierz Łukiewicz. Historię klubu odczytał prezes "Unii" Bogusław Hołubik, został wręczony sztandar klubowy przez dyr. WKKFiT w Zamościu Ryszarda Malca w asyście działaczy: J. Korczaka, W. Papugi, Br. Borsukiewicza, M. Kozielskiego, J. Wróblewskiego i E. Bermana.
Rewelacyjnie podczas XV Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży w Pile w 1988 r. spisała się Dorota Brzozowska, która jak jeszcze żadna zawodniczka podczas jednych zawodów tak wysokiej rangi zdobyła 2 złote medale i to w biegach krótkich. Po tych zawodach została powołana do reprezentacji Polski aby wystartować w międzynarodowych "Zawodach Przyjaźni" na Węgrzech. W biegu na 100 m. zajęła VI miejsce ustanawiając rekord życiowy 12,17 sek., natomiast w sztafecie 4 x 100 m. razem z koleżankami z reprezentacji wywalczyła BRĄZOWY medal
Zarząd Klubu w maju 1988 r. postanawia zawiesić działalność sekcji piłki ręcznej tłumacząc się złymi warunkami finansowymi oraz tym, że w Hrubieszowie niema pełno wymiarowej hali, jaka jest obecnie wymagana przy rozgrywkach ligowych.
Od 1989 r. zaczął bardzo dobre wyniki w biegu na 800 m. osiągać Piotr Kitliński, który zdobył złoty medal do lat 17-tu i przez dalsze lata był silnym punktem kadry Polski i AZS Lublin. Był pierwszym w historii sportu hrubieszowianinem, który został Mistrzem Polski
Małgorzata Muzyczuk rozpoczęła starty w zawodach la w biegach krótkich i w skoku w dal a było to w 1975 r. W późniejszym okresie zaczęła startować w coraz popularniejszych biegach ulicznych. W końcu zmierzyła się z maratonem i wieloetapowym biegiem ulicznym na 100 km. Wreszcie w 1989 r. zdecydowała się wystartować w supermaratonie, czyli za jednym "zamachem" dystans 100 km. Dystans ten pokonała w kolebce supermaratonu, w Kaliszu pokonując ten dystans w 9.21:18 godz. zajmując w obsadzie międzynarodowej 2 miejsce. Była pierwszą i jak dotychczas jedyną kobietą z Lubelszczyzny, która pokonała tak długi dystans. Co ciekawe wynik ten był lepszy od rekordu mężczyzn na Lubelszczyźnie.
W 1991 r. wysokim osiągnięciem był brązowy medal Piotra Woźniaka na Mistrzostwach Polski juniorów do lat 20 w podnoszeniu ciężarów. Grzegorz Sienkiel zdobył złoty medal podczas Mistrzostw Polski LZS. W roku 1992 nastąpił debiut drużyny w II lidze.
W jesieni 1991 r. w zespole "Unii" zadebiutowali sprowadzeni przez prezesa B. Hołubika piłkarze zagraniczni z Ukrainy Kola Rudik i Koptiuk, trenerem w tym czasie był Marian Cisło.
W 1992 r. Tomasz Kiełbowicz przechodząc do "Siarki" Tarnobrzeg rozpoczął swój marsz w kierunku Legii Warszawa i reprezentacji Polski. W tym czasie trenerem młodzieżowej kadry Polski w piłce nożnej był były wszechstronny zawodnik z Hrubieszowa Wiktor Stasiuk.
W 1992 r. była taka bieda w klubie, że na Mistrzostwa Polski Juniorów w lekkiej atletyce do Kielc pojechaliśmy z namiotami i materacami. W dowód uznania "Unia" otrzymała od organizatorów puchar "Fair Play". W tym okresie bardzo dobrze wypadali w zawodach: M. Kamień (REPR. Polski), M. Smalej, W. Łukiewicz, E. Pyc, M. i J. Kudykowie.
W 1992 r. wyłączono na obiektach "Unii" energię elektryczną w związku z ciężką sytuacją finansową. Konto bankowe ciągle było czyszczone przez wierzycieli. Klub posiadał hotel, pralnię, sklep, stół bilardowy, parking płatny, obiekty te stały się jednak nierentowne i zostały przekazane pod zarząd urzędu miasta. Sprzedano autobus, żuka, maszyny rolnicze, ciągnik itp. Pracownicy i trenerzy nie otrzymywali poborów, był nawet strajk, z wielu zawodów sportowych należało zrezygnować. Do klubu wkroczył komornik.
Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie LKS "Unia" w 1993 r. postanowiło nieodpłatnie przekazać na rzecz MKS Hrubieszów wszystkie sekcje klubowe należące do LKS "Unia", nadać Miejskiemu Klubowi Sportowemu nazwę "Unia" Hrubieszów, nadal pozostając w pionie LZS. Sytuacja nieco się poprawiła i była bardziej stabilna. Klub prowadził samodzielną gospodarkę finansową, posiadał oddzielny rachunek bankowy, otrzymywał dotacje z budżetu miasta.
W roku 1995 z okazji "50 – lecia" klubu w Hrubieszowie gościł zespół piłki nożnej "Orły Górskiego". W drużynie grali byli reprezentanci Polski w piłce nożnej m.in. Domarski, Kalinowski, Gadocha, Oślizło, Wira, Surlit, Kusto, Musiał. Naprzeciwko stanęły "Orły" Hrubieszowa m.in.: Grabowski, J. Sowierszenko, J. Lebiedowicz, J. Nowak, M. Nowak, J. Skierski, M. Cisło (grający trener), P. Pyszniak, J. Olejarz, Głowacz, Horajecki, Janusz Rybak. Wynik 7:0 dla "Orłów" Górskiego. Już kilka godzin przed meczem tłumy kibiców szły na stadion, aby zając jak najlepsze miejsca, było dużo kobiet i dzieci, w sumie ok. 5000 osób, którzy przypominali sobie osiągnięcia poszczególnych reprezentantów. Samochody musiały parkować daleko od stadionu, ponieważ bliżej brakowało miejsca. Po meczu odbyło się uroczyste przyjęcie w Klubie Garnizonowym. Podczas tego przyjęcia tryskał humorem trener wszechczasów Kazimierz Górski.
W 1995 r. Na Ogólnopolskiej Olimpiadzie Młodzieży w podnoszeniu ciężarów, srebrny medal zdobywa Andrzej Greszeta, rok później taki sam ale już na Mistrzostwach Polski Juniorów. W 1997 r. ten zawodnik zdobywa złoty medal i reprezentuje Polskę na Mistrzostwach Europy Juniorów wywalcza brązowy medal w kategorii wagowej +108 kg. wynikiem 320 kg. Inni wyróżniający się w tym okresie zawodnicy to: Marek Gnasiuk, Andrzejowie Foks i Chwedczuk. W 1998 r. sekcja podnoszenia ciężarów awansowała do I Ligi, kierownikiem sekcji był H. Lebiedowicz, trenerami L. Tarnawski A. Czerniak.
Dnia 20 02 1999 r. oddana zostaje do użytku długo oczekiwana pełnowymiarowa hala sportowa przy stadionie. Z okazji otwarcia hali rozegrano mecz towarzyski w piłce ręcznej reprezentacji miast z lat 1970 – 1980 Zamościa i Hrubieszowa. Z inicjatywy J. Pastuszka i M. Nieradko przy dużym udziale byłych zawodników rozpoczęto rozgrywki pod nazwą "Liga Piłki Ręcznej – Hrubieszów 2000". Finał rozgrywek zorganizowano w ramach obchodów 600 – lecia Hrubieszowa. Najzdolniejszych i chętnych chłopców wybrano do dalszego szkolenia w sekcji piłki ręcznej.
Pod koniec 2001 roku juniorzy piłki ręcznej zostali zgłoszeni do ligi juniorów. Ten sam zespół od sezonu 2003/04 grał w Lubelskiej lidze wojewódzkiej seniorów.
W 2003 r. na hali HOSiR w Hrubieszowie wzorowo zorganizowano Mistrz. Pol. Juniorek i Juniorów w podn. ciężarów. Artur Pomiankiewicz zdobył srebrny medal a Przemysław Dragun brązowy.
Ponadto w październiku 2003 r. w Hrubieszowie odbył się cieszący się dużą popularnością wśród kibiców, międzynarodowy turniej juniorów w piłce ręcznej "Eurohandbodl CUP – 2003" z udziałem reprezentacji Norwegii, Ukrainy, Polski i reprezentacji Lubelszczyzny. W tej ostatniej drużynie wystąpił zawodnik "Unii" Arkadiusz Sas, który strzelił 1 bramkę.
W lipcu 2004 r. w Zamościu odbyły się finały ogólnopolskie turnieju piłki nożnej juniorów rocznika 1988 o "Puchar im. K. Deyny". W reprezentacji woj. lubelskiego wystąpiło dwóch piłkarzy "Unii" Dawid Borys i Piotr Fulara. Reprez. Lubelszczyzny zajęła II miej., zdobywając srebrne medale. Obaj zawodnicy uzyskali wysokie noty za swoje występy, efektem czego było powołanie Dawida Borysa do reprezentacji Polski U-16. D. Borys wychowanek Marka Zająca spisywał się znakomicie w międzynarodowym turnieju Syrenki. W meczu z Norwegią strzelił bramkę na remis, następnie zdobył decydującego gola z rzutu karnego dającego zwycięstwo drużynie Polskiej. Następnie zagrał jeszcze w 2 spotkaniach z Danią i Czechami.
Obecnie piłkarze "Unii" awansowali do IV ligi i spisują się całkiem nieźle, wyróżniają się: R. Suchodolski, M. Bednarz, M. Porowczuk, M. Lebiedowicz, P. Fulara, Sz. Welter, M. Flisiak, D. Maciejewski, R. Oleszczuk.
W latach 2004/2005 medale podczas zawodów centralnych w podnoszeniu ciężarów zdobywają: E. Mizdal, P. Kopytko, S. Załuski, S. Lalik, A. Gaweł. Natomiast Magdalena Ufnal przechodząc do Budowlanych Opole, wykonała taki postęp że reprezentuje nasz kraj w Mistrzostwach Świata i Europy.
Wśród lekkoatletów wybija się swoimi wynikami Rafał Fedaczyński, który w chodzie na 50 km po zdobyciu Mistrzostwa Polski, reprezentował Polskę w Pucharze Świata, Europy i Indywidualnych Mistrzostw Świata w Helsinkach w 2005 r. Medale podczas zawodów centralnych zdobywali też: M. Śliwiński, E. Sulowski, A. Kern (repr. Polski), S. Dąbrowska, M. Muzyczuk, J. Paczała, K. Klain, M. Klik, J. i M. Wąsiel, A. Piekarska, P. Stadnicka, E. Grzyb, A. Jabłoński.
Zarząd klubu postanowił że uroczystości 60 – lecia hrubieszowskich klubów sportowych w 2005 r. odbędą się wieloetapowo, każda sekcja obecnej "Unii" obchodziła swoje święto w innym terminie. W listopadzie 2005 r. w Hrubieszowskim Domu Kultury odbyła się uroczystość generalna. Otwarcia uroczystości dokonał prezes klubu Zbigniew Dolecki, natomiast sprawozdanie z dokonań klubów hrubieszowskich odczytał wice burmistrz Hrubieszowa Andrzej Wołowski. Było dużo gości honorowych, w tym medalista Igrzysk Olimpijskich, obecnie viceprezes PZPC Marek Gołąb. Klub, działacze, sędziowie i zawodnicy otrzymali wiele dyplomów, pucharów i odznaczeń. Dużym uznaniem cieszyły się: książka p.t. "60 lat w hrubieszowskim sporcie, od AKS do Unii", wystawa trofeów, zdjęć, plakatów, kronik klubowych i indywidualnych. Wszyscy sobie życzyli wysokich osiągnięć do następnego jubileuszu.
Należy jeszcze wspomnieć o UKS "Grześ" Hrubieszów, który działa przy Szkole Podstawowej nr 2 i Gimnazjum nr 2 w Hrubieszowie od roku 1998 i jego działalność polega na zagospodarowaniu czasu wolnego dzieci i młodzieży poprzez różnego rodzaju formy aktywności ruchowej, imprezy i festyny o charakterze sportowo-rekreacyjnym. Dyscyplina wiodąca to unihokej, dyscyplina młoda lecz zdobywająca coraz więcej zwolenników. Obecnie najlepsza drużyna występuje w I lidze Juniorów jeżdżąc do rywali po całym kraju, oraz imprezach mistrzowskich w różnych kategoriach wiekowych. Prezesem klubu i trenerem jest Krzysztof Dąbrowski a w szkoleniu pomagają mu brat Mirosław i pasjonat sportu A. Nieradko. W celu pozyskania pieniędzy na długie wyjazdy zawodnicy tego klubu wykonują tak jak ich poprzednicy z lat wcześniejszych różne prace społeczne aby móc rywalizować we współzawodnictwie sportowym.
Opracował Marek Ambroży Kitliński