20 stycznia mija 195. rocznica śmierci Stanisława Staszica, patrona Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego.
Stanisław Staszic był człowiekiem wielu profesji. Ten uczony duchowny zajmował się polityką, tłumaczeniami i geologią. Zainicjował budowę szkół, uniwersytetów i towarzystw naukowych. Przyczynił się do rozwoju przemysłu w czasach rozbiorów, poprzez wznowienie eksploatacji złóż węgla kamiennego i żelaza.
Był jedną z najważniejszych postaci polskiego oświecenia o zdecydowanych i bardzo nowatorskich poglądach politycznych. Był za wszechstronnymi reformami, za edukacją wszystkich obywateli, za przywilejami dla mieszczaństwa i chłopów oraz ograniczeniem rozpasania magnaterii i szlachty (przeciwny temu, żeby jedynie szlachta miała prawo do posiadania ziemi), był prekursorem spółdzielczości chłopskiej w Europie.
Swoje poglądy polityczne przedstawił w „Przestrogach dla Polski„. Ratunek dla ojczyzny widział w silnych, centralistycznych rządach. Staszic nie był jedynie teoretykiem w dziedzinie polityki. Sam realizował swoje idee na gruncie społecznym.
Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie
Mija właśnie 205 lat od momentu, gdy na ziemi hrubieszowskiej wystąpił z inicjatywą zniesienia poddaństwa i przyznania chłopom ziemi zakładając w 1816 roku na własnych dobrach obejmujących 9 wsi, 1 osadę i część miasta Hrubieszów – Rolnicze Towarzystwo Wspólnego Ratowania się w Nieszczęściach, inaczej Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie.
W 1822 roku Towarzystwo zostało zalegalizowane przez władze rosyjskie, a zlikwidowane w 1945 roku przez władze komunistyczne.
W dobie gospodarki feudalnej i pańszczyźnianego wyzysku, Stanisław Staszic udowodnił, że każdy obywatel, bez względu na status społeczny, jest zdolny poprzez pracę być użytecznym dla rozwoju własnego i ojczyzny. Członkowie TRH, przeważnie chłopi, zostali uwolnieni od pańszczyzny, uzyskali prawo czynszowe do ziemi i budynków.
Działalność Towarzystwa była oparta na zasadach zrzeszania się, samorządu i wzajemnej pomocy, jak pomoc ogniowa, kasa pożyczkowo-oszczędnościowa, dom chorych, pomoc dla osób starszych i sierot, 5 szkół elementarnych oraz fundowania stypendiów dla najzdolniejszej młodzieży. Fundusze na te cele, jak też na zakup ziemi w celu powiększenia obszaru fundacji, pochodziły z opłat czynszowych oraz dochodów z lasów, tartaku, młynów, cegielni i innych, pozostających w bezpośrednim zarządzie Towarzystwa.
Stanisław Staszic zmarł w Warszawie 20 stycznia 1826 roku. Jego pogrzeb, który odbył się 24 stycznia, przerodził się w narodową manifestację. Wzięło w nim udział kilkadziesiąt tysięcy warszawiaków.
Po śmierci majątek Staszica – zgodnie z jego wolą – przeznaczono na dom zarobkowy dla ubogich oraz szpital Dzieciątka Jezus i Marcinkanek, a także Instytut Głuchoniemych.
W dobie wszechobecnego konsumpcjonizmu i komercjalizacji warto przypomnieć Stanisława Staszica, który swoim formatem niewątpliwie przekraczał ramy swojej epoki, a i teraz, w XXI wieku jest on postacią żywą i godną naśladowania.
Zarząd TRH
Zobacz też:
TRH w Senacie RP
LubieHrubie na Instagramie