W cyklu „Pytania do księdza Tomasza Szadego”, tym razem wikariusz parafii św. Stanisława w Lubaczowie, pochodzący z Poraja koło Horodła, odpowiada na pytania dotyczące pierwszego dnia Wielkiego Postu „Popielec”.
Ksiądz Tomasz Szady przybliża i wyjaśnia!
mak – „Popielec” to…?
– ,,Popielec” to inaczej – Środa Popielcowa – jest to dzień, który rozpoczyna okres czterdziestodniowego przygotowania do największej chrześcijańskiej uroczystości – do Świąt Paschalnych. Środą popielcową rozpoczynamy czas Wielkiego Postu, bo tak nazywa się ten okres, trwa on do początku liturgii Mszy Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w Wielki Czwartek. Jest to czas szczególnej refleksji nad swoim życiem.
Kapłan posypuje głowy wiernych popiołem, dlaczego i po co? Od kiedy ta tradycja pojawiła się i obowiązuje?
– Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty, celebrowany w Środę Popielcową, znany jest w wielu kulturach i tradycjach, m.in. w starożytnym Egipcie, u Arabów i w Grecji. W liturgii pojawił się on w VIII wieku. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W 1091 r. papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele i trwa do dzisiaj.
Z czego pochodzi popiół?
– Popiół do posypywania głów wiernych ma pochodzić z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku.
W tym dniu, jak powinny wyglądać nasze posiłki i zachowanie?
– Zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego – obowiązuje w tym dniu wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły (trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden – do syta). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście – osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia.
Nasze zachowanie w tym dniu powinno być przepełnione przede wszystkim dobrocią, życzliwością i gotowością pomocy dla najbliższych. W tym dniu trzeba sobie uświadomić, że jesteśmy słabi, nasze życie przemija w mgnieniu oka i potrzebujemy nieustannie Bożego wsparcia.
Jak przebiega obrzęd i jak do niego przygotować się oraz dostosować? Czy to wtedy odbywają się śpiewy?
– W tym dniu Msza św. jest podobna jak w inne dni. Oprócz tego, że po homilii następuje obrzęd błogosławieństwa i posypania popiołu, kapłan ze złożonymi rękami mówi:
Drodzy bracia i siostry, pokornie błagajmy Boga Ojca, aby pobłogosławił ten popiół, który nakładamy na nasze głowy na znak pokuty.
Po krótkiej modlitwie w milczeniu kapłan mówi:
Panie Boże, Ty przebaczasz ludziom, którzy się upokarzają i starają się zadośćuczynić za grzechy, wysłuchaj łaskawie nasze prośby i udziel hojnie błogosławieństwa + swoim sługom i służebnicom, którzy będą posypani tym popiołem. + Niech wytrwają w czterdziestodniowej pokucie, aby mogli z oczyszczonymi duszami uczestniczyć w paschalnym misterium Twojego Syna. Który żyje i króluje na wieki wieków. W. Amen.
Kapłan kropi popiół wodą święconą nic nie mówiąc.
POSYPANIE POPIOŁEM
Następnie kapłani posypują popiołem obecnych, mówiąc do każdego: Nawracajcie się i wierzcie Ewangelii (Mk 1,15).
Albo:
Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz (Por. Rdz 3,19).
W tym czasie wykonuje się odpowiedni śpiew:
Antyfona 1
Odmieńmy sposób życia, ’ pokutujmy w popiele i włosiennicy, pośćmy i płaczmy przed Panem, * gdyż Bóg nasz jest pełen miłosierdzia ’ i gotów odpuścić nam nasze grzechy. (Por. Jl 2,13).
Antyfona 2
Między przedsionkiem a ołtarzem niechaj płaczą kapłani, słudzy Pańscy, * i niech mówią: Przepuść, Panie. przepuść ludowi Twojemu * i nie zamykaj ust śpiewających chwałę Twoją, Panie. (Jl 2,17; Est 13,17).
Antyfona 3
Przebacz, Panie, przebacz ludowi Twojemu * i nie bądź na nas zagniewany na wieki.
Antyfona 4
Przebacz mi, Boże, wszystkie moje grzechy. (Por. Ps 51(50),3).
Antyfonę można powtarzać po wierszach Psalmu 51(50). Można śpiewać pieśń: Bądź mi litościw, Boże nieskończony; Przed oczy Twoje, Panie lub inną pieśń pokutną.
Po posypaniu głów popiołem kapłan umywa ręce. Obrzęd kończy się modlitwą powszechną.
Dziękuję za odpowiedzi – Marek A. Kitliński (mak)