Wizerunek człowieka przedstawiony w dowolnej technice, jako zdjęcie, obraz, szkic, nagranie wideo jest chroniony, jako dobro osobiste, dane osobowe (RODO) oraz dobro chronione prawem karnym.
Przy czym mowa tutaj jest o odzwierciedleniu wyglądu (podobiźnie) danego człowieka w taki sposób, żeby dana osoba była rozpoznawana.
W praktyce bez zgody danej osoby nie można jej wizerunku rozpowszechniać np. publikować w Internecie, gazecie, rozwieszać w miejscach publicznych. Zgoda nie musi być wyrażona na piśmie, czy tez słowami, czasem może być dorozumiała – przejawiać się w zachowaniu danej osoby, jednak w każdym przypadku nie może być wątpliwości co do tego, że dana osoba miała świadomość na co wyraża zgodę. Za osoby małoletnie zgodę wyrażają rodzicie albo opiekuni prawni.
Na potrzeby przetwarzania danych osobowych RODO, uzyskanie zgody na przetwarzanie wizerunku – posiadanie bez rozpowszechnienia, wymaga przedstawienia w zrozumiałej i łatwo dostępnej formie, jasnym i prostym językiem, wskazanie administratora danych osobowych. Nie będzie to jednak oznaczało zgodny na rozpowszechniania, tutaj zgoda musi wyraźnie wskazywać na prawo do rozpowszechniania. Należy zwrócić uwagę na to, że w niektórych przypadkach wizerunek według zasad RODO, może być pozyskiwany bez zgody, np. gdy jest to niezbędne do realizacji umowy. Przetwarzanie danych w sposób sprzeczny z prawem może wiązać się ze skargą do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, a co za tym idzie kontrolą u administratora danych oraz dotkliwymi konsekwencjami finansowymi.
Zgoda na rozpowszechnianie, zgodnie z zasadami prawa autorskiego nie będzie wymagana w trzech przypadkach:
- gdy osoba otrzymała zapłatę za pozowanie – zwykle umowa określa sposób i zakres zgodnego z prawem rozpowszechniania wizerunku,
- osób powszechnie znanych, jeżeli wizerunek został utrwalony w związku z pełnioną przez tą osobę funkcją publiczną,
- gdy dana osoba będzie elementem całości takiej jak: krajobraz, wydarzenie, zgromadzenie, impreza publiczna (np. manifestanci, fani podczas koncertu, kibice na stadionie).
Szczególnym rodzajem naruszenia prawa do wizerunku, ściganym karnie, jest rozpowszechnianie bez zgody, wizerunku osoby nagiej lub osoby w trakcie czynności seksualnej. W takich przypadkach mamy do czynienia z przestępstwem, za które grozi kara od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.
Nierzadko zdarza się, że publikacja czyjegoś wizerunku może być powiązana z dodatkowym naruszeniem jakiegoś dobra osobistego danej osoby (np. dobrego imienia, prawa do prywatności).
Konsekwencje rozpowszechnienia wizerunku bez zgody
Osoba, której wizerunek został nielegalnie rozpowszechniony może żądać zaprzestania naruszenia jej prawa oraz odwrócenia skutków (wycofania zdjęcia z miejsc, gdzie zostało rozpowszechnione, złożenia publicznie oświadczenia o określonej treści np. przeproszenie).
Nadto uprawniony może żądać:
- naprawienia krzywdy – zasądzenia zadośćuczynią na swoją rzecz,
- zasądzenia odpowiedniej kwoty na cel społeczny,
- naprawienia szkody – jeżeli w związku z nielegalnym rozpowszechnieniem doznał szkody majątkowej,
- wydania, uzyskanej przez naruszyciela korzyści, w szczególności w związku z komercyjnym rozpowszechnieniem wizerunku.
Radca prawny Małgorzata Dąbek
Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie oraz
Stowarzyszeniem Sołtysów Gminy Hrubieszów w Hrubieszowie
