Osoba niezdolna do pracy ma prawo do uzyskania comiesięcznego świadczenia pieniężnego, o ile spełnia warunki określone przez ustawę o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Po pierwsze niezdolność do pracy: całkowita, częściowa albo całkowita niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji) – o niezdolności do pracy orzeka lekarz orzecznik ZUS (KRUS, MSWiA i MON).
Całkowita niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji (dawna I grupa inwalidztwa) orzeka się wówczas gdy istnieje naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
Całkowita niezdolności do pracy (dawna II grupa inwalidztwa) to stan zdrowia, który nie rokuje żadnej możliwości podjęcia pracy, nawet po zmianie kwalifikacji.
Częściowa niezdolności do pracy (dawna III grupa inwalidztwa) to brak możliwości podjęcia pracy w swoim, dotychczasowym zawodzie, ale jest możliwość przekwalifikowania się i podjęcia zatrudnienia w innym zawodzie.
Orzeczenie wydaje lekarz orzecznik ZUS, następnie można odwołać się do Komisji ZUS, a ostatecznie do sądu ubezpieczeń społecznych.
Po drugie posiada konieczne okres tzw. składkowy i nieskładkowy: okresy różne w zależności od wieku osoby niezdolnej do pracy:
1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
– okresy muszą być w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy.
Wyjątki:
– okresy składkowe i nieskładkowe nie są wymagane gdy: niezdolność do pracy spowodowana jest wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
– okresy składkowe i nieskładkowe nie muszą przypadać w okresie ostatnich 10 lat gdy ubezpieczony posiada okresy składkowe i nieskładkowe -co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy,
– został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.
Po trzecie niezdolność do pracy powstała we wskazanych okresach składkowych oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów
Wyjątek:
– niezdolność do pracy jest całkowita i dotyczy kobiety która posiada – 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz mężczyzny, który posiada 25 lat okresów składkowych.
Po czwarte nie jest na emeryturze lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.
W 2022 roku najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1338,44 zł brutto, a z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 1003,83 zł brutto.
Wniosek o rentę można złożyć za pomocą poczty tradycyjnej (przesyłka polecona), osobiście w oddziale ZUS, Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS) wymagane formularze i wskazanie dokumentów jakie musisz załączyć znajdują się na stronie ZUS. Aktualnie są to:
wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (druk ERN)
informację o okresach składkowych i nieskładkowych (druk ERP-6),
dokumenty, które potwierdzą staż ubezpieczeniowy – zarówno okresy składkowe, jak i nieskładkowe (świadectwa pracy, legitymacja ubezpieczeniowa, zaświadczenie ze szkoły wyższej, które potwierdzi okres nauki, wyciągi z aktów urodzenia dzieci, książeczka wojskowa lub zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień (WKU) o okresie zasadniczej służby wojskowej)
zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk ERP-7)
legitymację ubezpieczeniową, która zawiera wpisy dotyczące zarobków,
zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9)- wydane przez lekarza, który prowadzi leczenie – weź takie zaświadczenie od lekarza nie wcześniej niż miesiąc przed złożeniem wniosku,
dokumentację medyczną, która może mieć znaczenie dla lekarza orzecznika ZUS (historia choroby, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, karta badania profilaktycznego, dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub zawodowej),
kartę wypadku w drodze do albo z pracy, zeznania świadków wypadku i inne dokumenty, które potwierdzą twój wypadek w drodze do albo z pracy – jeśli nie masz wymaganego stażu ubezpieczeniowego.
adwokat Magdalena Kusik-Balicka
Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK
na zlecenie Stowarzyszenia Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
www.stowarzyszeniesiw.pl
Zobacz też:
Prawo: Nowe zasady prawa pracy w związku z dyrektywą europejską
Prawo: Nowe zasady prawa pracy w związku z dyrektywą europejską