Medycyna nie zna dokładnych przyczyn nieswoistego zapalenia jelit, dlatego też lekarzom trudno mówić o sposobach zapobiegania występowaniu tej choroby. Wiadomo, że autoimmunologiczne choroby jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy zespół Leśniowskiego-Crohna) mogą mieć podłoże genetyczne lub środowiskowe, bądź też wynikać z ogólnych zaburzeń funkcjonowania układu odpornościowego.
Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba autoimmunologiczna, którą definiuje się jako nieswoiste zapalenie jelit. Dotyczy głównie młodych osób (pomiędzy 20. a 40. rokiem życia), a objawia się poprzez:
- ból brzucha,
- gorączkę,
- biegunki i/lub zaparcia,
- wzdęcia,
- krew w stolcu,
- osłabienie,
- utratę wagi,
- afty w jamie ustnej.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego rozpoczyna się od stanu zapalnego błony śluzowej jelita. Brak wdrożenia odpowiedniego leczenia może doprowadzić do powstawania bolesnych owrzodzeń i obrzęku ściany narządu. W dalszej fazie pojawiają się niebezpieczne dla zdrowia powikłania, takie jak toksyczne rozdęcie okrężnicy, a nawet rak jelita grubego. Ich konsekwencją może być trwała niepełnosprawność pacjenta.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – dieta
Sposób odżywiania ma znaczący wpływ na skład naszego mikrobiomu jelitowego. „Dobre” bakterie występują liczniej u osób stosujących dietę bogatą w białko i tłuszcze zwierzęce, a także węglowodany złożone. Niezwykle ważny dla zdrowia naszego układu pokarmowego jest również błonnik. Jego fermentacja w jelitach prowokuje powstawanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które przeciwdziałają rozwojowi reakcji zapalnych. Dlatego też osobom chorym na wrzodziejące zapalenie jelita grubego zaleca się dietę bazującą na warzywach, owocach, nasionach roślin strączkowych, zbożowych produktach pełnoziarnistych i niskotłuszczowych produktach mlecznych. Posiłki bogate w błonnik, a także zawierające probiotyki i prebiotyki, wspomagają namnażanie się naturalnej mikroflory jelitowej, zmniejszając ryzyko zachorowania.
Pacjentom cierpiącym na wrzodziejące zapalenie jelita grubego odradza się natomiast stosowanie diety wysokokalorycznej, opartej na produktach wysokoprzetworzonych. Charakteryzują się dużą zawartością cukru, soli, nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans. Długotrwałe spożywanie żywności bogatej w te składniki (znajdujące się m.in. w fast foodach, wyrobach cukierniczych, słodyczach, sosach w proszku oraz daniach instant) zmniejsza różnorodność naszego mikrobiomu jelitowego, podnosząc ryzyko wystąpienia nieswoistej choroby jelit.
Ogólne zasady stosowania diety przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego
Pierwszym zaleceniem przy układaniu jadłospisu przez pacjenta cierpiącego na nieswoiste zapalenie jelit jest obserwowanie swojego ciała. Należy unikać potraw, po których zauważalne jest nasilenie się objawów lub inne niepokojące reakcje. Dobrą praktyką jest prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym pacjent notuje wszystkie swoje obserwacje i na ich podstawie eliminuje z diety pokarmy, które mają negatywny wpływ na jego samopoczucie.
Należy pamiętać, że u osób cierpiących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego występuje wyższe zapotrzebowanie energetyczne. Niedostarczenie do organizmu odpowiedniej ilości składników odżywczych może doprowadzić do wystąpienia niedoborów żywieniowych (zwłaszcza w zakresie antyoksydantów, żelaza, wapnia i białka). Pilnowanie tych parametrów jest szczególnie ważne w okresach remisji, które w autoimmunologicznych chorobach jelit przeplatają się z okresami nasilenia.
Indywidualne granice tolerancji każdego organizmu są głównym czynnikiem decydującym o kształcie diety pacjenta. Można jednak wyróżnić pewne reguły ogólne, które pomogą nam w układaniu jadłospisu na starcie.
Jeżeli chodzi o tłuszcze, produktami zalecanymi są oliwa z oliwek oraz oleje: rzepakowy, lniany, sojowy i słonecznikowy. Osoba chora może również spożywać masło, miękką margarynę do smarowania, mielone orzechy i nasiona. Niezalecane jest natomiast wprowadzanie do diety smalcu, utwardzanego oleju palmowego oraz twardej margaryny do pieczenia.
Produkty mięsne, które mogą zostać włączone do diety, to przede wszystkim kurczak i indyk bez skóry, królik, cielęcina oraz wołowina i wieprzowina w małych ilościach. Osoby chorujące na wrzodziejące zapalenie jelita grubego powinny natomiast unikać tłustej wieprzowiny (karkówki, boczku, golonki, słoniny), a także baraniny, mięsa kaczego i gęsiego oraz wołowiny w dużych ilościach. Nie zaleca się także tłustych kiełbas i wędlin, produktów surowych (mięsa, jaj, ryb), a także ryb wędzonych oraz ryb w puszkach. Rybami, których spożycie jest dozwolone, są gatunki morskie, zarówno chude, jak i tłuste.
Ważną częścią diety są przetwory mleczne. Osoba chora na wrzodziejące zapalenie jelita grubego powinna spożywać jogurty naturalne, kefiry, maślanki, zsiadłe mleko oraz sery twarogowe, a także mleko do 2% tłuszczu oraz śmietanę do 12% tłuszczu. Niezalecane są natomiast sery żółte, topione i pleśniowe, a także tłuste mleko i śmietana.
Produkty zbożowe zalecane przy nieswoistym zapaleniu jelit to pieczywo żytnie i pszenno-żytnie, pieczywo graham, kasza jęczmienna, kasza manna, jaglana i gryczana, a także makarony jasne i pełnoziarniste. Warto wprowadzić do jadłospisu ryż biały i brązowy oraz komosę ryżową. Płatki owsiane powinny być naturalne: dopuszcza się muesli, płatki jaglane, owsiane i ryżowe. Niezalecane w diecie dla chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego są natomiast wysokoprzetworzone płatki zbożowe z dodatkiem czekolady, karmelu czy miodu. Pacjenci powinni też unikać wyrobów cukierniczych: pączków, drożdżówek, ciastek, rogali, pieczywa francuskiego itp.
Dietę przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego należy także urozmaicać spożywaniem świeżych owoców i warzyw. Osobom, które nie czują się na siłach, aby samodzielnie ułożyć swój jadłospis, zaleca się skorzystanie ze wsparcia profesjonalnego dietetyka.
Centrum Medyczne Synexus prowadzi zakrojone na szeroką skalę badania kliniczne nad nowymi lekami i terapiami we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Na bezpłatne konsultacje lekarskie zapraszamy osoby mające diagnozę tej choroby.
(tekst i fot. mat. partnera)
